Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu: Tanım, Belirtiler ve Tedavi Yöntemleri

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu (Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder - ARFID), yeme davranışında kaçınma veya kısıtlama ile karakterize edilen bir yeme bozukluğudur. Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu, diğer yaygın yeme bozukluklarından farklı olarak, bireyin düşük vücut ağırlığı veya zayıflık takıntısından ziyade belirli yiyeceklerden kaçınma ya da belirli gıdaları tüketmeme isteğiyle öne çıkar. Bu bozukluk, çoğu zaman çocukluk çağında başlar ancak yetişkinlikte de devam edebilir. Bu makalede, Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu’nun tanı kriterleri, belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Tanı Kriterleri

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğunun tanısı, Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından yayımlanan DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition) tanı kriterlerine dayanır. Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu, aşağıdaki kriterlerin en az birini karşılamalıdır:

1. Yetersiz besin alımı nedeniyle kilo kaybı ya da büyüme geriliği.
2. Beslenme yetersizliği nedeniyle fiziksel sağlık sorunlarının ortaya çıkması.
3. Sosyal işlevsellikte belirgin bir bozulma; örneğin, sosyal etkinliklerden veya yemek davetlerinden kaçınma.
4. Beslenme alışkanlıklarındaki bozulmanın anoreksiya veya bulimia gibi diğer yeme bozuklukları ile açıklanmaması.

Randevu Al

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu’nun, yaygın yeme bozuklukları olan anoreksiya nervoza ve bulimia nervozadan farkı, yeme davranışının altında yatan motivasyonların farklı olmasıdır. Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu hastaları, yiyecek tüketimiyle ilgili fiziksel veya duyusal deneyimler nedeniyle yemek yemekten kaçınabilirler.

Epidemiyoloji ve Risk Faktörleri

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu, genellikle çocuklarda ve ergenlerde teşhis edilmesine rağmen, yetişkinlerde de görülebilir. Araştırmalar, erkek çocuklarda bu bozukluğun daha yaygın olduğunu göstermektedir. Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu’nun prevalansı, kesin veriler olmamakla birlikte, çocuklarda %3-5 oranında tahmin edilmektedir.

Risk Faktörleri

• Duyusal Duyarlılık: Yiyeceklerin dokusu, kokusu veya tadı gibi duyusal özelliklere karşı aşırı duyarlılık ARFID riskini artırabilir.
• Travmatik Beslenme Deneyimleri: Boğulma, kusma veya yiyecek alerjisi gibi travmatik deneyimler, bireylerin belirli gıdalardan kaçınmasına yol açabilir.
• Gelişimsel Bozukluklar: Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) gibi gelişimsel bozuklukları olan bireylerde ARFID daha sık görülür.
• Aile Öyküsü: Ailede yeme bozukluğu veya anksiyete öyküsü olan bireylerde ARFID gelişme riski daha yüksektir.

Belirtiler ve Klinik Görünüm

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu’nun belirtileri geniş bir yelpazede kendini gösterebilir. Bu belirtiler, kişinin sosyal, psikolojik ve fiziksel sağlığını olumsuz etkileyebilir. Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu belirtileri şunları içerebilir:

1. Yeme Sınırlamaları: Belirli yiyecek gruplarını tamamen reddetme veya çok sınırlı bir diyet uygulama.
2. Fiziksel Belirtiler: Yetersiz beslenme nedeniyle kilo kaybı, enerji eksikliği, büyüme geriliği ve zayıf bağışıklık sistemi.
3. Sosyal İzolasyon: Sosyal durumlarda yemek yemekten kaçınma veya yemekle ilgili kaygılar nedeniyle sosyal etkinliklere katılmama.
4. Duyusal Hassasiyetler: Yiyeceklerin kokusu, tadı, dokusu veya görünümü nedeniyle yiyecekleri reddetme.

Nedenler ve Etiyoloji

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu’nun nedenleri karmaşık ve çok yönlüdür. Bu bozukluğun gelişiminde biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.

Biyolojik Faktörler

Bazı bireylerde genetik yatkınlık nedeniyle ortaya çıkabilir. Özellikle duyusal işleme bozuklukları veya gastrointestinal problemleri olan bireylerin ARFID geliştirme olasılığı daha yüksektir. Ayrıca, otizm spektrum bozukluğuna sahip bireylerde daha yaygın olduğu bilinmektedir.

Psikolojik Faktörler

Kaygı bozuklukları, depresyon ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) gibi psikolojik sorunlar, ARFID’in gelişmesinde önemli bir rol oynayabilir. Yemekle ilgili travmatik deneyimler veya yiyeceklerle ilgili olumsuz inançlar da ARFID gelişimini tetikleyebilir.

Randevu Al

Çevresel Faktörler

Aile ortamı, çocukların yeme alışkanlıklarını büyük ölçüde etkileyebilir. Ailedeki diğer bireylerin yeme davranışları, yiyeceklerle ilgili tutumları ve beslenme konusundaki kaygıları, çocukların yeme alışkanlıklarını şekillendirebilir. Ayrıca, kültürel ve toplumsal normlar da yeme davranışlarını etkileyebilir.

Tedavi Yöntemleri

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu tedavisinde kullanılan yöntemler, bireyin yaşına, belirtilerinin şiddetine ve yeme davranışının altında yatan nedenlere bağlı olarak değişebilir. Tedavi genellikle multidisipliner bir yaklaşımı gerektirir ve psikologlar, diyetisyenler ve doktorlar gibi farklı uzmanları içerebilir.

Psikoterapi

• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. BDT, bireylerin yeme davranışlarını ve düşünce kalıplarını değiştirmeyi amaçlar.
• Duyusal Yönelimli Terapi: Duyusal duyarlılıkları olan bireyler için duyusal yönelimli terapiler kullanılır. Bu terapiler, bireylerin yiyeceklerin kokusu, tadı veya dokusuna karşı daha az hassasiyet geliştirmelerine yardımcı olabilir.
• Maruz Bırakma Terapisi: Yavaş yavaş kaçınılan yiyeceklerle karşılaşmayı içeren bir tedavi yöntemidir. Bu terapi, bireyin yiyecek korkusunu azaltmayı hedefler.

Beslenme Danışmanlığı

Beslenme danışmanları, bireylere dengeli ve sağlıklı bir diyet oluşturma konusunda rehberlik eder. Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu hastalarına özel beslenme planları hazırlanarak yetersiz beslenme ve kilo kaybı gibi sorunların önüne geçilmeye çalışılır.

İlaç Tedavisi

Psikiyatrik ilaçlar, Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu tedavisinde nadiren birincil tedavi olarak kullanılır, ancak bazen eşlik eden kaygı ve depresyon gibi belirtileri hafifletmek için kullanılabilir. Bu ilaçlar, genellikle psikoterapi ile birlikte kullanıldığında daha etkili olabilir.

Randevu Al

Sonuç

Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu yeme davranışında kaçınma veya kısıtlama ile karakterize edilen karmaşık bir yeme bozukluğudur. Bu bozukluk, hem fiziksel hem de psikolojik sağlık üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilir. Tedavi edilmediğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen multidisipliner bir yaklaşımla yönetildiğinde başarılı bir şekilde tedavi edilebilir. Gelecekte yapılacak araştırmalar, Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu’nun biyolojik ve psikososyal bileşenlerini daha iyi anlamamıza ve tedavi yaklaşımlarını geliştirmemize olanak tanıyacaktır.

PSİKİYATRİ

Ortalama bir kişiden demans ile depresyonu karşılaştırmasını isterseniz, muhtemelen bilişsel bozuklukların ayırt edilmesinin kolay olduğunu söyleyeceklerdir. Biri moral bozukluğu, melankolik ruh hali değişikliği, diğeri ise yönelim bozukluğu, kafa karışıklığı, muhakeme yeteneğinin bozulması ve genel olarak kafa karışıklığı yaşayan bir hasta ile karakterizedir.

Peki ya size her şeyin o kadar basit olmadığını söyleseydik?

Depresyon ve demansın birçok ortak belirtisi vardır.
... Devamını Oku

PSİKİYATRİ

Depresyon Nedir?
Depresyon, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen bir duygu durum bozukluğudur. Kişinin kendisini sürekli olarak üzgün, umutsuz ve motivasyonsuz hissetmesine sebep olabilir. Bunun yanında depresyon, kişinin günlük yaşamını etkileyerek iş, aile ve sosyal ilişkilerinde de sorunlara yol açabilir. Depresyon belirtileri birçok kişide farklı şekillerde ortaya çıkabilir ve herkesin yaşadığı deneyim benzersizdir.

Depresyonun Belirtileri
Depresyon, ruhsal ve
... Devamını Oku

PSİKİYATRİ

Ruh hastalığı dünya nüfusunun şaşırtıcı bir bölümünü etkiliyor; her yıl beş kişiden biri bunun bir biçimini yaşıyor. Durumunuzun ruh hastalığı olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğinden emin değil misiniz? Ruh hastalığı ile kişilik bozukluğu arasındaki farkı anlamanıza yardımcı olabilir.

Ruh sağlığı camiasındaki terminoloji nadiren (eğer varsa) basittir çünkü işler sıklıkla değişir. Örneğin manik depresyona artık bipolar bozukluk deniyor ve bipolar bozukluğun aslında iki alt
... Devamını Oku

PSİKİYATRİ

Muhtemelen kişisel deneyimlerinizden bildiğiniz gibi, kaygı pek çok şey olabilir; uykusuzluğun bir nedeni, en korkutucu hedeflerinize ulaşmak için savaşmanız gereken bir iblis veya en iyi hayatınızı yaşamanızın önündeki bir engel.

Ne yazık ki kaygı, yalnızca uygunsuz olduğunda kapatabileceğiniz bir şey değildir. Bu hastalıkla yaşayan çoğu insan terapi, yaşam tarzı değişiklikleri ve/veya ilaç tedavisi şeklinde dışarıdan yardıma ihtiyaç duyar.

Bazıları için kafeini azaltmak,
... Devamını Oku

PSİKİYATRİ

Panik atakları varsa, bu kaygı anlarının ne kadar zor ve acı verici olabileceğini bilirsiniz. Bir anda ortaya çıkabilirler ve uygun destek olmadan tüm vücudunuzun ve zihninizin kontrolünü ele geçirebilirler. Ancak panik atak ilaçları yardımcı olabilir.

Bugün ruh sağlığı profesyonelleri, insanların panik ataklarla başa çıkmalarına ve üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için, onlarca yıl öncesine göre çok daha iyi araçlara, yani ilaçlara sahip. Ve seçenekler giderek daha erişilebili
... Devamını Oku

Deri Yolma Bozukluğu (Dermatillomani veya Cilt Yolma Bozukluğu)

PSİKİYATRİ

Deri yolma bozukluğu, tıbbi adıyla dermatillomani, kişinin kendi derisini sürekli ve kompulsif bir şekilde yolma davranışı ile karakterize edilen bir durumdur. Bu bozukluk, genellikle kaygı ve stres gibi duygusal durumlarla başa çıkmak amacıyla ortaya çıkar ve kişinin cildinde yaralanmalara, enfeksiyonlara ve izlere yol açabilir. Dermatillomani, Obsesif-Kompulsif ve İlişkili Bozukluklar sınıfına girer ve diğer kompulsif bozukluklarla benzer özellikler taşır. Bu makalede, dermatillomani’nin ta
... Devamını Oku

PSİKİYATRİ

Trikotillomani, kişinin kendiliğinden, tekrarlayan bir şekilde kendi saçlarını veya diğer vücut kıllarını yolma davranışı sergilediği bir dürtü kontrol bozukluğudur. Bu davranış, saç dökülmesine, kellik bölgelerine ve sosyal işlevsellikte belirgin bozulmalara neden olabilir. Trikotillomani, genellikle kaygı, stres ya da sıkıntı durumlarıyla başa çıkma mekanizması olarak ortaya çıkar ve çoğunlukla utanma veya suçluluk duygularına yol açar. Tanı Kriterleri

Trikotillomani’nin tanısı,
... Devamını Oku

20'li Yaşların Başında Depresyonla Nasıl Başa Çıkılır?

PSİKİYATRİ

Depresyon her an ortaya çıkabilir; 20'li yaşların başı da dahil. Aslında, 18 ila 29 yaşları arasındaki kişilerin depresyona yakalanma riskinin diğer yaş gruplarına göre daha yüksek olduğunu gösterilmiştir.

Ve bu anlaşılabilir bir durum. İster iş, ister ilişkiler olsun gençler büyük yaşam geçişlerinden geçerken birçok duygusal ve psikolojik zorlukla nasıl başa çıkacaklarını öğreniyorlar. 20'li yaşlarınızda hissettiğiniz baskının moralinizi bozması alışılmadık bir durum değildir.

... Devamını Oku

Mükemmeliyetçilik ve Kaygıyla Başa Çıkma Yolları

PSİKİYATRİ

Yüksek standartlara sahip olmanın yanlış bir tarafı yoktur. Ancak mükemmeliyetçilik ve kaygı yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladığında zihinsel sağlığınıza zarar verebilir.

Hepimiz kimsenin mükemmel olmadığını biliyoruz. Ancak mükemmeliyetçilik çoğu zaman hayatımızın çeşitli yerlerine gizlice sızar. Belki her hata yaptığınızda bir utanç dalgası hissedersiniz. Ya da belki de içten içe, eğer mükemmel değilseniz sevilmeyeceğinizden endişeleniyorsunuz.

Anksiyete bozukluğu olan
... Devamını Oku